Trách nhiệm các bên liên quan trong vụ cháy chung cư mini ở Hà Nội

1. Tóm tắt vụ việc và thiệt hại về người đến thời điểm hiện tại

Khoảng 23h ngày 12/9, ông Ngô Phó Điền, 67 tuổi đang trực bảo vệ tại chung cư mini trong ngõ 29/70 phố Khương Hạ, quận Thanh Xuân thì phát hiện ổ điện ở tầng một bốc cháy. Lửa nhỏ, ông vác bình chữa cháy xịt. “”Nhưng càng xịt càng cháy to, tôi vội hô hoán báo động cư dân””; Tuy nhiên hàng loạt xe máy ở tầng một đã bén lửa, phát ra tiếng nổ bồm bộp. Khói, lửa nhanh chóng bao trùm tầng một. Không khí nóng ran cùng cột khói xám cuồn cuộn xộc lên cầu thang bộ nằm cạnh thang máy. Ở tầng cao, cư dân mở cửa lao ra ngoài, nhưng lối thang bộ chật kín người. Nhiều người chạy lên tầng thượng gọi điện nhờ trợ giúp, số khác nhảy từ tầng cao sang mái nhà hàng xóm.

Tối 13/9, cơ quan chức năng TP Hà Nội xác định trong vụ cháy chung cư phố Khương Hạ, quận Thanh Xuân đã có 56 người tử vong, trong đó có 10 trẻ em và có 37 người bị thương. Vụ cháy ở Khương Hạ ghi nhận số người thương vong lớn nhất trong vòng 21 năm qua ở nước ta.

2. Trách nhiệm các bên liên quan trong vụ cháy chung cư mini ở Hà Nội

2.1 Về giấy phép xây dựng

Theo giấy phép xây dựng do UBND quận Thanh Xuân cấp cho ông Nghiêm Quang Minh, căn nhà tại địa chỉ số 37 ngách 29/70 phố Khương Hạ, phường Khương Đình chỉ được cấp phép 6 tầng, có lửng và tum với tổng chiều cao 20,2 m không tính tum thang, diện tích xây dựng 1 sàn là 167,4m2; mật độ xây dựng là 70% và tổng diện tích sàn xây dựng là 1.165.9m2. Tuy nhiên, hiện trạng căn nhà là 10 tầng. Như vậy chủ nhà xây vượt tới 3 tầng so với giấy phép được cấp năm 2015.

Theo quy định tại Khoản 6 Điều 16 Nghị định 16/2022/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm quy định về trật tự xây dựng thì hành vi xây dựng nhà ở sai nội dung giấy phép xây dựng được cấp sẽ bị xử phạt với mức như sau:

“6. Xử phạt đối với hành vi tổ chức thi công xây dựng công trình sai nội dung giấy phép xây dựng được cấp đối với trường hợp cấp giấy phép xây dựng mới như sau:

a) Phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ;”

Xét thấy nếu nguyên nhân dẫn đến hậu quả nghiêm trọng của vụ cháy nổ ở địa bàn quận Thanh Xuân – Hà Nội được xác định là do công trình xây dựng không đáp ứng các chỉ tiêu về quy hoạch, xây dựng và phòng cháy chữa cháy mà vẫn được triển khai thi công và đưa vào khai thác sử dụng thì bên cạnh trách nhiệm của chủ sở hữu công trình còn là trách nhiệm của cơ quan quản lý địa phương công tác cấp phép và sự buông lỏng quản lý của mình trong một thời gian dài.

2.2 Về phòng cháy, chữa cháy

Theo quy định tại Nghị định số 136/2020/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật phòng cháy và chữa cháy có quy định: Nhà chung cư, nhà tập thể, nhà ở ký túc xá cao 7 tầng trở lên hoặc có tổng khối tích từ 5.000 m3 trở lên; nhà hỗn hợp cao từ 7 tầng trở lên hoặc có tổng khối tích từ 5.000 m3 trở lên phải có Giấy chứng nhận thẩm duyệt thiết kế và văn bản thẩm duyệt thiết kế (nếu có) và văn bản chấp thuận kết quả nghiệm thu về phòng cháy và chữa cháy.

Như vậy, cơ quan chức năng phải làm rõ, chủ đầu tư đã tuân thủ quy định về xây dựng nhà chung cư và đảm bảo các biện pháp PCCC và có các phương án đảm bảo an toàn cho người dân khi xảy cháy hay chưa. Nếu chung cư này chưa có văn bản chấp thuận kết quả nghiệm thu về phòng cháy và chữa cháy của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền mà vẫn đưa vào sử dụng để xảy ra hỏa hoạn thuộc trách nhiệm của Chủ đầu tư. Nếu biết chung cư chưa có văn bản chấp nhận kết quả nghiệm thu về PCCC mà các cơ quan Nhà nước biết nhưng vẫn không kiểm tra xử lý thì có trách nhiệm liên đới của các cơ quan quản lý.

Trong trường hợp công trình xây dựng vi phạm các quy định về phòng cháy chữa cháy dẫn đến hậu quả nghiêm trọng (thiệt hại về người và tài sản) thì bên bán/cho thuê căn hộ phải chịu trách nhiệm đối với những thiệt hại về người và tài sản do hành vi vi phạm của mình gây ra.

Nếu nguyên nhân xảy ra do hệ thống phòng cháy chữa cháy của chung cư không đạt tiêu chuẩn dẫn đến hậu quả nghiêm trọng (thiệt hại về người và tài sản) chủ chung cư mini phải chịu trách nhiệm đối với những thiệt hại về người và tài sản do hành vi vi phạm của mình gây ra. Đồng thời việc vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy làm chết từ 3 người trở lên chủ chung cư sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Khoản 3 Điều 313 Bộ luật Hình sự.

Hiện tại, Cơ quan Cảnh sát Điều tra Công an TP Hà Nội đã ra Quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và Lệnh bắt bị can để tạm giam (04 tháng) đối với Nghiêm Quang Minh là chủ của chung cư nơi xảy ra vụ cháy về tội vi phạm quy định về phòng cháy chữa cháy theo theo Điều 313 Bộ Luật Hình sự.

Điều 313. Tội vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy

1. Người nào vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy gây thiệt hại cho người khác thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 02 năm đến 05 năm:…

…

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 12 năm:

a) Làm chết 03 người trở lên;

b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 201% trở lên;

c) Gây thiệt hại về tài sản 1.500.000.000 đồng trở lên.

…”