Xây nhà ở trên đất nông nghiệp có được bồi thường không?

Việc xây nhà, công trình trên đất nông nghiệp khá phổ biến. Một trong những vấn đề mà người sử dụng đất quan tâm là vậy bồi thường đất nông nghiệp có nhà ở thế nào? Có được bồi thường cả giá trị căn nhà không?

1. Xây nhà ở trên đất nông nghiệp có được bồi thường khi bị thu hồi?

Để trả lời cho câu hỏi xây nhà ở trên đất nông nghiệp có được bồi thường không, trước tiên cần xác định xem việc xây nhà ở trên đất nông nghiệp có hợp pháp hay không.

Theo đó, đất nông nghiệp là loại đất được sử dụng vào mục đích trồng trọt, chăn nuôi, sản xuất nông nghiệp,.. Trong khi đó, nhà ở được xây dựng trên đất thổ cư (hay còn gọi là đất ở) thuộc nhóm đất phi nông nghiệp.

Đồng thời, tại Điều 5 Luật Đất đai 2024 cũng nêu rõ nguyên tắc sử dụng đất trong đó có sử dụng đất đúng mục đích sử dụng. Do đó, việc xây dựng nhà ở trên đất nông nghiệp là hành vi xây dựng nhà ở trái phép.

Mặt khác, khoản 2 Điều 105 Luật Đất đai 2024 cũng nêu rõ trường hợp Nhà nước thu hồi đất không được bồi thường tài sản gắn liền với đất, trong đó có:

“…

Tài sản gắn liền với đất được tạo lập trái quy định của pháp luật hoặc tạo lập trong thời hạn hiệu lực của thông báo thu hồi đất của cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quy định của Luật này.”

Như vậy, căn cứ theo các quy định nêu trên, hành vi xây nhà trên đất nông nghiệp là hành vi xây nhà trái quy định pháp luật, do vậy trường hợp bị thu hồi đất nông nghiệp sẽ không được bồi thường về nhà trên đất.

Xây nhà ở trên đất nông nghiệp có được bồi thường không?

2. Xây nhà trên đất nông nghiệp có thể bị phạt

Trường hợp tự ý xây nhà trên đất nông nghiệp là hành vi sử dụng đất không đúng mục đích và sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính.

Điều 10 Nghị định 123/2024/NĐ-CP quy định mức tiền phạt khi tự ý chuyển mục đích sử dụng đất nông nghiệp khác như sau:

Diện tích đất	Mức phạt
Chuyển đất nông nghiệp không phải là đất trồng lúa, không phải là đất lâm nghiệp sang đất phi nông nghiệp (không phải đất ở) thuộc địa giới hành chính của xã
Dưới 0,05 héc ta	03 – 05 triệu đồng
Từ 0,05 héc ta đến dưới 0,1 héc ta	05 – 10 triệu đồng
Từ 0,1 héc ta đến dưới 0,5 héc ta	10 – 20 triệu đồng
Từ 0,5 héc ta đến dưới 01 héc ta	20 – 50 triệu đồng
Từ 01 héc ta đến dưới 02 héc ta	50 – 100 triệu đồng
Từ 02 héc ta trở lên	100 – 150 triệu đồng
Chuyển đất nông nghiệp không phải là đất trồng lúa, không phải là đất lâm nghiệp sang đất ở thuộc địa giới hành chính của xã
Dưới 0,01 héc ta	10 – 20 triệu đồng
Từ 0,01 héc ta đến dưới 0,03 héc ta	20 – 30 triệu đồng
Từ 0,03 héc ta đến dưới 0,05 héc ta	30 – 50 triệu đồng
Từ 0,05 héc ta đến dưới 0,1 héc ta	50 – 100 triệu đồng
Từ 0,1 héc ta trở lên	100 – 150 triệu đồng

Lưu ý: Hành vi chuyển đất nông nghiệp không phải là đất trồng lúa, không phải là đất lâm nghiệp sang đất phi nông nghiệp thuộc địa giới hành chính của phường, thị trấn thì mức xử phạt bằng 02 lần mức phạt tương ứng.

Biện pháp khắc phục hậu quả:

Buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu của đất trước khi vi phạm, trừ trường hợp quy định tại khoản 3 Điều 139 Luật Đất đai;
Buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm.

3. Thu hồi đất nông nghiệp có được tái định cư không?

Tại Điều 108 Luật Đất đai 2024 quy định như sau:

“Điều 108. Hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất

Hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất bao gồm:
a) Hỗ trợ ổn định đời sống;
b) Hỗ trợ ổn định sản xuất, kinh doanh;
c) Hỗ trợ di dời vật nuôi;
d) Hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm;

đ) Hỗ trợ tái định cư đối với trường hợp quy định tại khoản 8 Điều 111 của Luật này;

e) Hỗ trợ để tháo dỡ, phá dỡ, di dời theo quy định tại khoản 3 Điều 105 của Luật này.
Ngoài việc hỗ trợ quy định tại khoản 1 Điều này, căn cứ vào tình hình thực tế tại địa phương, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định biện pháp, mức hỗ trợ khác để bảo đảm có chỗ ở, ổn định đời sống, sản xuất đối với người có đất thu hồi, chủ sở hữu tài sản cho từng dự án cụ thể.
Chính phủ quy định chi tiết Điều này.”

Theo đó, hỗ trợ tái định cư chỉ áp dụng đối với trường hợp thu hồi đất ở của hộ gia đình, cá nhân, người Việt Nam định cư ở nước ngoài mà phải di chuyển chỗ ở. Vì vậy, trường hợp người dân bị thu hồi đất nông nghiệp sẽ không được hỗ trợ tái định cư.

VÌ SAO CHỌN LUẬT TƯ MINH: