1. Kê khai giá bán nhà thấp hơn thực tế có phải là hành vi vi phạm pháp luật?

Hiện nay những trường hợp như người bán và người mua có thỏa thuận với nhau. Về việc là ghi giá trên hợp đồng mua bán nhà đất thấp hơn so với thực tế. Hành vi này với mong muốn là sẽ phải đóng thuế và phí, lệ phí ở mức là thấp hơn.

Theo Điều 18 Văn bản hợp nhất 14/VBHT-PQVH 2020 hướng dẫn Luật Thuế thu nhập cá nhân. Thu nhập tính thuế từ chuyển nhượng bất động sản là giá chuyển nhượng ghi trên hợp đồng chuyển nhượng. Việc hai bên khai giá trên hợp đồng chuyển nhượng BĐS thấp hơn giá thực tế sẽ dẫn đến số tiền thuế phải nộp thấp hơn. Đây là hành vi trốn thuế theo khoản 5 Điều 143 Luật Quản lý thuế.

Như vậy, việc hai bên khai giá trên hợp đồng chuyển nhượng thấp hơn giá thực tế thì sẽ dẫn đến là thiếu số tiền thuế phải nộp. Đây là hành vi trốn thuế và đây chính là một hành vi bị nghiêm cấm theo quy định của pháp luật.

2. Xử phạt hành chính đối với hành vi khai giá trên hợp đồng mua bán nhà đất thấp hơn thực tế

Theo Điều 17 Nghị định 125/2020/NĐ-CP. Thì hành vi khai giá trên hợp đồng chuyển nhượng nhà đất thấp hơn thực tế dẫn đến thiếu số tiền thuế phải nộp sẽ bị xử phạt như sau:

- Phạt tiền 1,5 lần số tiền thuế trốn đối với người nộp thuế mà không có tình tiết 
tăng nặng, giảm nhẹ.

- Phạt tiền 1 lần số tiền thuế trốn đối với người nộp thuế khi có một tình tiết giảm 
nhẹ trở lên.

- Phạt tiền 2 lần số tiền thuế trốn đối với người nộp thuế khi có một tình tiết 
tăng nặng.

- Phạt tiền 2,5 lần số tiền thuế trốn đối với người nộp thuế khi có hai tình tiết 
tăng nặng.

- Phạt tiền 3 lần số tiền thuế trốn đối với người nộp thuế khi có hai tình tiết 
tăng nặng trở lên.

Ngoài ra, người nộp thuế còn phải nộp đủ số tiền thuế trốn vào ngân sách nhà nước. Trong trường hợp hành vi trốn thuế đã quá thời hiệu xử phạt thì người nộp thuế không bị xử phạt về hành vi trốn thuế nhưng người nộp thuế phải nộp đủ số tiền thuế trốn. Tiền chậm nộp tính trên số tiền thuế trốn vào ngân sách nhà nước theo thời hạn quy định tại khoản 6 Điều 8 Nghị định 125/2020/NĐ-CP.

3. Xử lý hình sự đối với hành vi khai giá trên hợp đồng mua bán nhà đất thấp hơn thực tế

Đối với hành vi khai giá trên hợp đồng mua bán nhà đất thấp hơn thực tế thì người vi phạm còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về Tội trốn thuế theo Điều 200 Bộ Luật Hình sự 2015. Cụ thể như sau:

Khung 1: Phạt từ 100 triệu đồng đến 500 triệu đồng hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 01 năm

Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây trốn thuế với số tiền từ 100.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng hoặc dưới 100.000.000 đồng nhưng đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi trốn thuế hoặc đã bị kết án về tội này hoặc về một trong các tội quy định tại các điều 188, 189, 190, 191, 192, 193, 194, 195, 196, 202, 250, 251, 253, 254, 304, 305, 306, 309 và 311 của Bộ luật Hình sự 2015, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 01 năm:

-  Có hành vi là khhông nộp hồ sơ đăng ký thuế; không nộp hồ sơ khai thuế; nộp hồ 
sơ khai thuế sau 90 ngày kể từ ngày hết hạn nộp hồ sơ khai thuế hoặc hết thời hạn 
gia hạn nộp hồ sơ khai thuế theo quy định của pháp luật;

- Không ghi chép trong sổ kế toán các khoản thu có liên quan đến việc xác định số 
tiền thuế phải nộp theo quy định

- Không xuất hóa đơn khi bán hàng hóa, dịch vụ hoặc ghi giá trị trên hóa đơn bán 
hàng thấp hơn giá trị thanh toán thực tế của hàng hóa, dịch vụ đã bán;

- Sử dụng hóa đơn, chứng từ không hợp pháp để hạch toán hàng hóa, nguyên liệu đầu 
vào trong hoạt động phát sinh nghĩa vụ thuế làm giảm số tiền thuế phải nộp hoặc làm 
tăng số tiền thuế được miễn, số tiền thuế được giảm hoặc tăng số tiền thuế được khấu
trừ, số tiền thuế được hoàn;

-  Sử dụng chứng từ, tài liệu không hợp pháp khác để xác định sai số tiền thuế phải 
nộp, số tiền thuế được hoàn;

- Khai sai với thực tế hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu mà không khai bổ sung hồ sơ khai 
thuế sau khi hàng hóa đã được thông quan. Ngoai trừ trường hợp quy định tại Điều 188 
và Điều 189 Bộ luật Hình sự 2015

-  Cố ý không kê khai hoặc khai sai về thuế đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu. 
Ngoại trừ nếu  trường hợp quy định tại Điều 188 và Điều 189 của Bộ luật Hình sự 2015

- Câu kết với người gửi hàng để nhập khẩu hàng hóa, ngoại trừ trường hợp quy định tại 
Điều 188 và Điều 189 của Bộ luật Hình sự 2015

-  Sử dụng hàng hóa thuộc đối tượng không chịu thuế, miễn thuế, xét miễn thuế không 
đúng mục đích quy định mà không khai báo việc chuyển đổi mục đích sử dụng với cơ quan 
quản lý thuế

Khung 2: Phạt tiền từ 500 triệu đồng đến 1.500.000 đồng hoặc phạt tù từ 01 năm đến 03 năm.

Theo quy định thì người phạm tội mà thực hiện hành vi phạm tội có tổ chức hoặc số tiền trốn thuế từ 300 triệu đồng đến duới 1 tỷ đồng hoặc lợi dụng chức vụ quyền hạn hoặc phạm tội 02 lần trở lên hoặc tái phạm nguy hiểm thì sẽ bị xử lý tại khung 2 theo quy định.

Khung 3: Phạt tiền từ 1,5 tỷ đồng đến 4,5 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 02 năm đến 07 năm nếu như phạm tội trốn thuế với số tiền là 1 tỷ đồng trở lên.

Ngoài ra thì bản thân người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

Như vậy thì tội trốn thuế là hành vi vi phạm quy định về quản lý thuế của nhà nước nhằm mục đích không nộp tiền thuế cho nhà nước mà đáng lẽ họ có trách nhiệm là phải nộp.

Tội trốn thuế xâm phạm quy định của nhà nước về thuế, phạm tới lợi ích của nhà nước trong việc là thu thuế.

Tội trốn thuế được thực hiện ở một trong các hành vi như là không nộp hồ sơ đăng ký thuế, không nộp hồ sơ khai thuế theo quy định, sử dụng hóa đơn chứng từ không hợp pháp để hạch tóa hàng hóa nguyên liệu đầu vào. …. Người thực hiện hành vi vi phạm này với lỗi cố ý. Tức là họ biết rõ hành vi này là vi phạm pháp luật nhưng vẫn thực hiện hành vi đó nhằm để nộp thuế ít hơn so với mức thuế thu thực tế.

Hành vi khai giá bán nhà thấp hơn so với thực tế nhằm để giảm bớt số tiền thuế phải đóng. Đây là hành vi trái quy định của pháp luật và là hành vi được ngăn cấm thực hiện. Theo đó thì tùy thuộc vào tính chất, mức độ vi phạm mà có thể có những mức xử phạt sao cho hợp lý. Người vi phạm hành vi có thể bị xử phạt hành chính hoặc là xử lý hình sự theo quy định và phụ thuộc vào số tiền mà người thực hiện hành vi vi phạm pháp luật này thu lợi lại được là bao nhiêu.